Dạy kỹ năng sống cho học sinh, không ở đâu xa!
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Đèn đỏ ở vòng xoay khiến nhiều tài xế bất ngờ bị CSGT TP.HCM phạt đã được dỡ bỏ
Ngày 18 và 19.1, chung cư Saigonres Plaza (P.26, Q.Bình Thạnh) tổ chức hội chợ xuân cho cư dân mua sắm tết. Đây là dịp gắn kết tình hàng xóm ở chung cư, chi phí thu được từ cho thuê gian hàng được ban tổ chức dành tặng lao công, bảo vệ và trao thưởng cư dân. Bất ngờ hơn, có cư dân trúng giải cũng dùng số tiền đó tặng quà cho lao công, bảo vệ."Ở chung cư có tình hàng xóm không?" - nhiều người vẫn hỏi nhau như vậy khi nhắc đến tình làng nghĩa xóm. Riêng với cư dân ở Saigonres Plaza, nhiều người sẽ khẳng định chắc nịch là "có" vì các nhóm mua bán, giúp nhau mùa dịch hay giao lưu ở sân chung cư đã gắn kết những người không quen biết lại với nhau.Chị Hoàng Thúy Bằng (40 tuổi) cho biết, đây là năm thứ sáu chung cư tổ chức hội chợ xuân. Là người vận động hàng xóm tham gia từ những năm đầu, chị Bằng nhận xét, không khí xuân ở hội chợ giúp mọi người gắn kết hơn. "Tôi muốn con gái cảm nhận được tình người, yêu thương, chia sẻ nên để bé cùng trang trí và bán hàng. May mắn được những người hàng xóm ủng hộ nhiệt tình, toàn bộ số tiền nhận giải và tiền bán được trong 2 ngày, tôi sẽ cùng con gái mua những phần quà tết tặng các cô chú lao công, bảo vệ", chị Bằng chia sẻ.Chị Nguyễn Phạm Đình Trân (30 tuổi) – gian hàng được chờ đợi mỗi phiên hội chợ năm nay tiếp tục gây ấn tượng bởi cách bày biện liễn, đồ trang trí tết bắt mắt. Theo chị Trân, không khí hội chợ xuân sau nhiều lần tổ chức ở chung cư vẫn náo nhiệt, nhưng cả người bán và ban tổ chức đã chăm chút hơn. "Năm nay nhiều gian hàng đầu tư trang trí, ban tổ chức chuẩn bị sân khấu, tiểu cảnh đẹp nên bà con trong chung cư mặc áo dài xuống check-in, chụp ảnh tết nhiều mà không phải đi xa. Vui nhất là tôi được gặp trực tiếp, quen biết nhiều hàng xóm", chị Trân bày tỏ.Trong khuôn viên sân chung cư với nhiều cây xanh, các gian hàng nằm san sát nhau với tấm trải bàn màu đỏ, trang trí thêm hoa mai vàng, cư dân thoải mái mua bán, chụp ảnh. Nhiều cư dân tranh thủ mua bánh kẹo và đồ trang trí tết, đưa trẻ xuống trải nghiệm không gian tết.Bà Kim Tuyền (50 tuổi), cư dân cũ nhưng năm nào cũng quay về thuê gian hàng với giá 50.000 đồng/ngày để bán những món ăn quen thuộc. Theo bà Tuyền, khi chung cư vừa ra thông báo là những người hàng xóm cũ lại rủ bà cùng bán cho vui. "Mà vui thiệt, tôi gặp rất nhiều người quen, khách mua hàng online trực tiếp. Phí thuê rẻ nên ai tham gia bán cũng được, như chơi đồ hàng. Đây cũng là cơ hội để 2 con tôi trải nghiệm không khí tết, phụ mẹ bán hàng", bà Tuyền nói.Ông Tống Thành Long, Trưởng ban quản lý chung cư Saigonres Plaza cho hay, hội chợ xuân được tổ chức như truyền thống, cư dân rất trông chờ. Đến 26 – 27 tháng chạp, chung cư tiếp tục tổ chức nấu bánh chưng cho bà con. Không khí tươi vui, ngập tràn hương vị tết giúp gắn kết cư dân với nhau, văn phòng Ban quản lý cũng tham gia 1 gian hàng cùng cư dân."Chúng tôi thu phí tượng trưng là 100.000 đồng/2 ngày tham gia cho mỗi gian hàng. Toàn bộ số tiền này sẽ được gửi bảo vệ, lao công vì góp phần giữ vệ sinh, an ninh trật tự trong chung cư và trao thưởng cho gian hàng trang trí đẹp", ông Long thông tin.
Đường hoa Đà Nẵng mở thêm 10 ngày vì hết tết vẫn chưa 'hạ sốt'
Vé 0 đồng (*) sẽ được mở bán từ nay đến 28.2.2025, với thời gian bay linh hoạt từ 10.3 đến 30.9.2025 (**) tại www.vietjetair.com và ứng dụng di động Vietjet Air.Vietjet hiện là hãng hàng không có nhiều đường bay nhất giữa Việt Nam và Ấn Độ với 10 đường bay và 78 chuyến bay mỗi tuần kết nối Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng với New Delhi, Mumbai, Ahmedabad, Kochi, Hyderabad, Bangalore. Khách hàng sẽ có cơ hội trải nghiệm các hạng vé đẳng cấp Business, SkyBoss, các món ăn nóng tươi ngon, món chay thực dưỡng. Các chuyến bay hằng ngày với mức giá hợp lý cùng mạng bay rộng khắp của Vietjet phủ khắp châu Á - Thái Bình Dương, đội tàu bay tiết kiệm nhiên liệu, phi hành đoàn chuyên nghiệp và dịch vụ tận tâm từ trái tim, cùng với nhiều chương trình văn hóa và nghệ thuật đặc sắc ở độ cao 10.000 mét, Vietjet sẽ mang đến trải nghiệm bay tuyệt vời cho hành khách trên hành trình khám phá thế giới.Trong mùa lễ hội Holi, hành khách có thể trải nghiệm những chương trình giải trí hấp dẫn, những món quà lễ hội đặc biệt trên những chuyến bay Vietjet. Khách hàng cũng có sẽ có cơ hội thưởng thức những cảnh đẹp ngoạn mục ở Ấn Độ vạn điều mê hoặc tại Delhi, Mumbai, Kochi, Ahmedabab hay hai thành phố Vietjet vừa mở đường bay thẳng là Hyderabad và Bangalore. Hãy cùng Vietjet chào đón lễ hội Holi theo cách độc đáo ở độ cao 10.000 mét ngay hôm nay! (*) Chưa bao gồm thuế, phí(**) Điều kiện & điều khoản
Ngày 24.2, HĐND tỉnh Kiên Giang khóa 10, nhiệm kỳ 2021 - 2026 tổ chức kỳ họp thứ 32 để thực hiện công tác nhân sự và xem xét, quyết định một số nội dung thuộc thẩm quyền.Tại kỳ họp HĐND tỉnh đã giới thiệu và bầu ông Nguyễn Thanh Phong, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Rạch Giá, giữ chức Phó chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang, nhiệm kỳ 2021 - 2026. Ông Nguyễn Thanh Phong (54 tuổi, quê quán H.U Minh Thượng, Kiên Giang), có trình độ cử nhân luật, cao cấp chính trị. Ông Phong từng giữ các chức vụ: Chánh văn phòng Tỉnh ủy, Phó giám đốc Sở Nội vụ, Bí thư Huyện ủy Giồng Riềng, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Kiên Giang, Bí thư Thành ủy Rạch Giá.Như vậy, sau khi bầu ông Nguyễn Thanh Phong giữ chức Phó chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang thì các vị trí lãnh đạo UBND tỉnh Kiên Giang đã được kiện toàn, gồm: Nguyễn Thanh Nhàn, Phó bí thư, Chủ tịch UBND tỉnh và 3 Phó chủ tịch UBND tỉnh là các ông Nguyễn Thanh Phong, Giang Thanh Khoa và Lê Trung Hồ.
Hàng ngàn tấn cá tra nằm ao, nông dân lỗ nặng
Với chiến thắng này, CLB GS Caltex Seoul Kixx có cơ hội thoát khỏi vị trí cuối trên bảng xếp hạng. Trước khi chiêu mộ tay đập của đội Hóa chất Đức Giang, đội GS Caltex Seoul Kixx chìm sâu ở đáy bảng xếp hạng với vỏn vẹn 1 trận thắng. Đội bóng này đã thắng 8 trong tổng số 14 trận mà Bích Thủy góp mặt. Cô được HLV đánh giá cao về tinh thần cầu tiến, hòa nhập tốt và phát huy hiệu quả khả năng hỗ trợ phòng ngự cũng như tấn công với những cú đánh nhanh gây bất ngờ cho đối thủ.Sau khi Trần Thị Thanh Thúy chia tay CLB bóng chuyền Indonesia trở về khoác áo CLB VTV Bình Điền Long An, Bích Thủy là VĐV duy nhất của bóng chuyền VN đang thi đấu ở nước ngoài. Sức hút của Bích Thủy ngày càng lớn nên vừa qua một đơn vị truyền thông có uy tín tại VN đã mua bản quyền phát sóng các trận đấu giải bóng chuyền Hàn Quốc, giúp người hâm mộ được xem trực tiếp các trận đấu có sự góp mặt của cô. Với màn thể hiện ấn tượng ở Hàn Quốc, Bích Thủy nhiều khả năng được HLV Nguyễn Tuấn Kiệt gọi trở lại đội tuyển bóng chuyền nữ VN chuẩn bị cho 2 giải quốc tế lớn trong năm nay là giải vô địch thế giới (tháng 8) và SEA Games 33 (tháng 12) đều diễn ra ở Thái Lan.
